(Żarki) 10 września w Nowym Jorku w wieku 87 lat zmarł Eli Zborowski – wybitna postać polsko-żydowskiego dialogu. Był prezesem Światowej Federacji Żydów Polskich, a przede wszystkim orędownikiem męczeńskiej śmierci Żydów w okresie holokaustu, świadczącym pomoc tym, którym udało się przetrwać.
- Z wielkim żalem przyjęliśmy informację o śmierci Eli Zborowskiego. Był wielkim orędownikiem naszego miasteczka w świecie. Był wielkim orędownikiem współpracy narodów polskiego i żydowskiego. Eli Zborowski przy każdym spotkaniu podkreślał, że jego najszczęśliwsze lata to okres dzieciństwa, który spędził w Żarkach, w miejscu urodzenia. Równocześnie dodawał, że jest Żydem i Polakiem, czy to się komuś podoba, czy nie - wspomina zmarłego Burmistrz Miasta i Gminy Żarki Klemens Podlejski.
Eli Zborowski dzieciństwo przerwane wybuchem II wojny światowej, spędził w domu rodzinnym przy ul. Żwirki i Wigury w Żarkach. Z powodu represji wobec Żydów, wraz z rodziną ukrywał się u Marii i Jana Płaczków zamieszkałych przy ul. Częstochowskiej, którzy na 18 miesięcy udzielili Zborowskim schronienia. Było to tuż po likwidacji getta w Żarkach. Przed zdemaskowaniem w 1944 roku niepełna rodzina (odseparowany ojciec został zabity przez miejscowych chłopów), uciekła do Bobolic. U Apolonii i Józefa Kołaczów wraz z sześcioma innymi osobami, ukrywali się w kurniku do końca wojny.
Ocalały Eli Zborowski tuż po wojnie rozpoczął działalność w „Alija Bet” – organizacji zajmującej się nielegalną imigracją Żydów do Brytyjskiego Mandatu Palestyny. W 1952 roku z żoną Dianą wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiadł już na stałe. Włączył się w działalność badawczą i edukacyjną nad następstwami pogromu Żydów w czasie II wojny światowej. W 1963 roku zorganizował pierwsze obchody Dnia Pamięci o Holokauście. W latach 80. założył i objął zarząd nad American and International Societies for Yad Vashem – międzynarodowym stowarzyszeniem wspierającym działalność instytutu. Dziś instytuty Yad Vashem, koordynowane przez ośrodek w Nowym Jorku, funkcjonują w 25 krajach. W 1974 roku rodzina Zborowskich ufundowała w USA pierwsza katedrę badań nad holokaustem. Przez prezydenta Jimmy’ego Cartera Eli Zborowski został powołany do Amerykańskiej Rady Pamięci Holokaustu.
- Eli Zborowski był znanym w świecie polskim Żydem z Żarek. Wiem, iż przyjmowany był przez kolejnych prezydentów Stanów Zjednoczonych. W Izraelu przyjaźnił się ze wszystkimi prezydentami i premierami. Dla mnie ważne jest jednak to, że wielokrotnie gościł w Gminie Żarki. Widział, jak zmienia się miasto, spotykał się z mieszkańcami, swoimi rodakami, kolegami ze szkolnych czasów. Były to bardzo ważne i wzruszające momenty – dodaje Klemens Podlejski. Ostatni raz w Eli Zborowski gościł w Żarkach na uroczystości otwarcia Domu Kultury. Po jego modernizacji. Żarecka kultura ma swoją siedzibę w dawnej żydowskiej synagodze. (rt)
Napisz komentarz
Komentarze