Jarosław Mazanek
Sprawa jak potoczą się losy bezpłatnej komunikacji w Zawierciu, może mieć ogromny wpływ na cały region. Większość gmin Powiatu Zawierciańskiego jest zainteresowana dołączeniem do Związku „Jedźmy razem” który od 1.09.2023 organizuje komunikację powiatową w Powiecie Myszkowskim. Pomysł rozszerzenia związku na powiat zawierciański torpeduje właśnie Miasto Zawiercie. A teraz jeszcze ta komunikacja bezpłatna. Czy to ma sens?
Większość gmin sąsiadujących z Zawierciem, jest tym pomysłom przeciwna. Bezpłatna komunikacja w Zawierciu ma uratować coraz mocniej krytykowanego prezydenta Zawiercia. Ale jeżeli odniesie sukces, będzie to miało ogromne skutki w całym regionie!
Bezpłatna komunikacja bywa stosowana z okazji różnych wydarzeń. Czasem jest to Dzień Bez Samochodu. 15 X 2023 niektóre gminy oferowały bezpłatną komunikację w dniu wyborów parlamentarnych. Tak zrobiła Warszawa:
- Kto głosuje, ten się liczy! A kto na najbliższe wybory jedzie komunikacją miejską, ten nie płaci za bilet. 15 października z transportu publicznego w Warszawie będziecie mogli korzystać bezpłatnie. Wszyscy na wybory – apelował w mediach społecznościowych Rafał Trzaskowski, prezydent stolicy.
W dniu wyborów 15 X również ZKM Zawiercie dał mieszkańcom bezpłatne przejazdy.
Takie akcje mają na celu np. promowanie transportu zbiorowego. Inaczej sprawa wygląda, gdy gmina decyduje się na uruchomienie transportu bezpłatnego na stałe. Nie znajdziemy jednak żadnej dużej aglomeracji która stosowałaby to rozwiązanie. Pasażerowie płacą za metro (tylko Warszawa) autobusy i tramwaje w Warszawie, Krakowie, Poznaniu. Doskonały i płatny system komunikacji ma Wiedeń. Bezpłatnej komunikacji nie stosuje żadne miasto czy aglomeracja, w której jest duży ruch turystyczny i regionalny, gdy z komunikacji korzystają nie tylko mieszkańcy.
Od 2014 roku w bezpłatna komunikacja funkcjonuje w Żorach. Osiem bezpłatnych linii Bezpłatnej Komunikacji Miejskiej. Ale przez Żory jeżdżą też autobusy Międzygminnego Związku Komunikacyjnego. Te już jak najbardziej płatne. Więc nawet w Żorach, które podawane są za przykład bezpłatnej komunikacji, nie wszystkie autobusy wożą bezpłatnie.
Od kilku lat bezpłatna komunikacja gmina funkcjonuje w gminie Olsztyn koło Częstochowy. Ale już z Olsztyna do Częstochowy jeździ płatna linia częstochowskiego MPK. Sieć połączeń uzupełniają autobusy pomiędzy gminami, obsługiwane przez Komunikację Powiatową (Powiat Częstochowski). Autobusy bezpłatne w Olsztynie jeżdżą jako połączenia wiosek z Olsztynem zapewniając dojazd do szkoły, lekarza, dóbr kultury.
Widać wspólny mianownik w funkcjonowaniu bezpłatnej komunikacji w Żorach i Olsztynie: to linie funkcjonujące tylko w granicach miasta (Żory) i tylko linie wewnątrz gminy (Olsztyn). Wszytko co wyjeżdża poza gminę, działa w osobnym systemie jako linie MZK, MPK czy Komunikacji Powiatowej.
W Zawierciu Prezydent Łukasz Konarski forsuje rozwiązanie odwrotne: gmina wprowadzi w spółce ZKM Zawiercie komunikację bezpłatną a gminy sąsiednie, które w strefie II dopłacają do linii łączących ich gminy z Zawierciem, mają się dostosować. To wywołuje konflikty.
Burmistrz Poręby Ryszard Spyra który na sesji Rady Miejskiej 30 X mówił bardzo krytycznie o komunikacji bezpłatnej, teraz twierdzi, że niechętnie, ale wejdzie w ten, jako to nazywa „eksperyment: -Gmina Poręba ma tę specyfikę, że całość naszej komunikacji jest realizowana przez ZKM Zawiercie. Wolałbym, abyśmy rozmawiali o rozwiązaniu pilotażowym, np. przez pierwsze pół roku wprowadzając bezpłatną komunikację dla dzieci i młodzieży. Podobnie podczas rozmów wypowiadali się przedstawiciele gminy Siewierz. Gdyby to się sprawdziło, np. w II połowie 2024 roku moglibyśmy przejść na komunikację całkowicie bezpłatną.
Ryszard Spyra spytany czy pośpiech nie jest spowodowany kalendarzem wyborczym, samorządowe wybory zapewne w kwietniu 2024 potwierdza: -Zdecydowanie o to chodzi Prezydentowi Zawiercia.
W tym samym czasie gdy prezydent Zawiercia forsuje komunikację bezpłatną, Starostwo Powiatowe w Zawierciu chce rozwijać projekt Komunikacji Powiatowej. Starosta Gabriel Dors porozmawiał ze swoim kolegą z PiS, starostą z Myszkowa Piotrem Kołodziejczykiem i umówili się, że Powiat Zawierciański (starostwo) przystąpi do Związku „Jedźmy Razem SMY”. Na terenie powiatu myszkowskiego starostwo i gminy utworzyły związek międzygminny i od 1.09.2023 ruszyła tu komunikacja związku. Najbardziej sceptyczny wobec tych pomysłów był burmistrz Myszkowa Włodzimierz Żak, ale Gmina Myszków ostatecznie weszła do Związku. Bałagan na początku działalności Związku był gigantyczny, ale powoli to się dogrywa. Od początku było jednak wiadomo, że postanie Związku nie ma sensu bez Myszkowa. To do Myszkowa prowadzą linie dojazdu do większości szkół średnich, do linii kolejowej. Gdy starosta zawierciański Garbiel Dors zaczął promować wejście gmin powiatu zawierciańskiego do związku już utworzonego w Myszkowie i wspólne tworzenie komunikacji powiatowej, zdecydowane nie powiedział prezydent Zawiercia Łukasz Konarski i burmistrz Poręby Ryszard Spyra: -Ja w imieniu mojej gminy od początku powiedziałem zdecydowanie NIE temu projektowi. Poręba do Związku nie wchodzi. Moim zdaniem ten projekt upadnie.
Działania gminy Zawiercie zdają się być ostatecznym pogrzebaniem koncepcji Związku Komunikacyjnego „Jedźmy razem” w zakresie jego ekspansji na terenie Powiatu Zawierciańskiego. Bez włączenia autobusów ZKM Zawiercie do tego systemu, cały pomysł staje się nierealny i mało sensowny. A to tego dochodzi problem czysto prawny. Mandaty radnych powiatowych wygasły z mocy prawa w styczniu 2019 roku. Od 4 lat nasza gazeta o tym przypomina. Wojewoda Śląski Jarosław Wieczorek trwa w bezczynności i nigdy nie wydał postanowienia o rozwiązaniu Rady Powiatu Zawierciańskiego z mocy prawa. Gdyby to zrobił, jeszcze w 2019 roku odbyłyby się przedterminowe wybory samorządowe. Identyczna sytuacja miała miejsce w Powiecie Koneckim, woj. Świętokrzyskie. Tam wybory, z tych samych powodów odbyły się we wrześniu 2019 roku. Wojewoda z PiS ten sam proces demokratyczny w powiecie zawierciańskim blokuje od 4 lat. Ale sytuacja zmieniła się 15 X 2023. PiS może trochę przeciągać oddanie władzy, ale to nieuchronnie nastąpi. Tuż po tym jak Sejm udzieli wotum zaufania rządowi premiera Donalda Tuska polecą zmiany w stanowiskach rządowych. Nowi wojewodowie w terenie będą z pewnością powoływani w pierwszych dniach pracy nowego rządu. Już więc trwa giełda nazwisk kto zostanie przedstawicielem rządu w terenie, jak bywa określany każdy wojewoda. Dla przywrócenia porządku prawnego (po 4 latach!) w Powiecie Zawierciańskim ważne jest, aby jedną z pierwszych, jeżeli nie pierwszą decyzją nowego Wojewody Śląskiego było podpisanie postanowienia stwierdzającego wygaśnięcie mandatów radnych Rady Powiatu Zawierciańskiego z mocy prawa. Cztery lata temu oznaczałoby to przedterminowego wybory. Na niecałe pół roku przez wyborami samorządowymi taka decyzja rządu oznacza, że Premier wyznaczy Komisarza dla Starostwa Powiatowego w Zawierciu.
Presja czy szantaż? Sąsiedzi Zawiercia czują się przymuszani do pomysłu
ZKM Zawiercie oprócz linii wewnątrz miasta, obsługuje też linie przedłużone do rynku we Włodowicach i Morska, do Poręby. W gminie Ogrodzieniec autobusy ZKM łączą Zawiercie z Ogrodzieńcem, Kiełkowicami. Przez Porębę połączenie z Zawierciem mają jeszcze Żelisławice i Leśniaki i Siewierz. W Skarżycach autobus ZKM wjeżdża na teren gminy Kroczyce do Piaseczna. Od kilku lat ZKM nie jeździ do Łaz. Gmina Łazy rozwiązała umowę na tę linię autobusową.
Komunikacja wszędzie jest deficytowa i tylko część jej kosztów jest pokrywana z wpływów z biletów. I bez względu na to, czy gmina ma własną firmę transportu miejskiego, czy zleca usługi na zewnątrz, przedsiębiorstwa te korzystają z dopłaty to „wozokilometra”. To tym mówił burmistrz Poręby, przytaczając dane, że Poręba do komunikacji dopłaca około 500.000 zł rocznie. Gdy linie te przez Porębę będą całkowicie bezpłatne dla pasażerów, wydatki gminy wzrosną o około 300.000 zł. Dalej za przebieg linii przez Siewierz do Leśniaków płaci gmina Siewierz.
Włodowice: nie stać nas na bezpłatne autobusy
Burmistrz Miasta i Gminy Włodowice Adam Szmukier czuje się przymuszany do rozwiązań forsowanych przez Prezydenta Zawiercie. ZKM zgodnie z umową dojeżdża do Ocenia nie krytycznie: -Rozmawiamy o tym pomyśle i przekazuje się nam, że bez względu na nasze decyzje, jako gmin, do których linie z Zawiercia dojeżdżają łącząc np. Włodowice z Zawierciem, miasto Zawiercie wprowadzi bezpłatną komunikację. Podaje nam się argumenty, ze nie będzie to wiele droższe, gdyż odpadną koszty obsługi biletów, kasowników, kontroli. Dla Włodowic, dla mnie jako burmistrza to bardzo trudne decyzje. Na utrzymanie bezpłatnej komunikacji w całej gminie nas po prostu nie stać. ZKM obsługuje połączenia przez Rudniki do Włodowic, Morska, Parkoszowic. Nasi mieszkańcy korzystający z tych połączeń z Zawierciem płacą około 3 zł za bilet. Natomiast pozostałe 6 miejscowości w gminie obsługuje firma Mati-Trans gdzie koszty biletów są dużo wyższe, żeby mogli dojechać do Włodowic. To już dzieli mieszkańców. Jeżeli miasto Zawiercie przeforsuje bezpłatne autobusy, podziały wśród mieszkańców gminy Włodowice będą jeszcze większe. Na razie rozmawiamy z Zawierciem o tym pomyśle.
Czy bezpłatna komunikacja jest w interesie wszystkich?
Bezpłatnej komunikacji nie wprowadza żadna aglomeracja. A zdania, czy ma ona sens w miastach gdzie funkcjonuje, też są podzielone.
Jak podaje portal wnp.pl „w Estonii minister zapowiedział zniesienie darmowego transportu publicznego, który „nie spełnił oczekiwań”. Przykład Estonii, ale to nie jedyny przykład, dowodzi, że mieszkańcy chcą transportu sprawnego, a nie bezpłatnego. Co komu po darmowym autobusie, który przyjeżdża co kilka godzin, albo 2 razy dziennie? Estonia podsumowując eksperyment z darmową komunikacją podsumowuje: darmowa komunikacja nie przeniosła masowo ludzi z samochodów do transportu publicznego”.
Aglomeracje a małe miasta. Komunikacja ma tu różne funkcje
Porównanie Zawiercia, Myszkowa, czy okolicznych mniejszych miejscowości z Wiedniem czy Warszawą nie jest proste. Komunikacja spełnia tu różne funkcje. Aglomeracje mają też sposoby na „wypchnięcie” pasażerów do komunikacji zbiorowej. Jest tańsza, wygodniejsza, sprawniejsza od poruszania się np. po Warszawie niż własny samochód. Miasta mają też sposoby na uprzykrzenie życia kierowcom, którzy chcą konieczne wjechać do centrum samochodem. Drogie parkingi, trudność z miejscem do parkowania. Wiedeń już od samej tablicy „WIEN” jest jedną gigantyczną strefą płatnego parkowania. Co więcej, nie będąc mieszkańcem , nie wolno w jednym miejscu parkować przy ulicy dłużej niż 2 godziny. Chcąc zostawić samochód na dłużej trzeba korzystać z nietanich parkingów wielopoziomowych, które są wszędzie. To różnica w porównaniu do polskich dużych miast, gdzie przede wszystkim brakuje parkingów.
Inaczej w małych miastach. Trudno sobie wyobrazić cały Myszków czy Zawiercie jako wielką strefę płatną, tylko po to, żeby zmusić mieszkańców do korzystania z autobusów. Ale i w tym zakresie w miastach jest istotna różnica. Myszków od wielu lat ma płatną strefę w samym centrum. Zapewnia to płynność ruchu, nie ma problemu ze znalezieniem miejsca parkingowego. W Zawierciu zaparkowanie graniczy z cudem, gdyż brak płatnej strefy w rejonie centrum powoduje, że miejsca przy ulicy zajęte są przez większość dnia przez dojeżdżających koleją do pracy. A na tym cierpią usługi i handel. To było wiele lat temu powodem decyzji o przeniesieniu redakcji Kuriera Zawierciańskiego z ul. 3 Maja na ul. Dojazd, gdzie w tym celu nasz wydawca kupił nawet budynek. Powód przeprowadzki: pod redakcją na ul. 3 Maja nie dało się zaparkować.
Burmistrz Olsztyna: bezpłatna komunikacja bardzo się sprawdziła!
Od sierpnia 2021 roku bezpłatna komunikacja działa w gminie Olsztyn k. Częstochowy. Po gminie jeżdżą nowe busy, łącząc mniejsze wioski z Olsztynem. A Olsztyn jest miejscem przesiadkowym do Częstochowy. Tu już obowiązują linie płatne. Czy wprowadzenie bezpłatnej komunikacji było dobrym pomysłem? Jak gmina przygotowywała się tej dużej zmiany?
O tym mówi Burmistrz MiG Olsztyn Tomasz Kucharski: -Nad tematem jak poprawić komunikację publiczną dyskutowaliśmy kilka lat. Trwały debaty z mieszkańcami i radnymi. Zaczęło się od problemów, gdy powoli padał PKS Częstochowa, a nam znikały autobusy do kolejnych miejscowości: Turów, Bukowno. Bezpłatna komunikacja Gminy Olsztyn ruszyła w sierpniu 2021 roku. Ale przygotowywaliśmy się dużo wcześniej. Rok wcześniej ogłosiliśmy zapytanie ofertowe na organizację komunikacji. Przyjęliśmy, że nie będziemy budować bazy dla autobusów, całej infrastruktury, tylko poszukamy firmy zewnętrznej. Nasze założenia były takie, że mają to być autobusy nowe, z klimatyzacją, a umowę podpisaliśmy na 8 lat. Żeby firma mogła wziąć busy w leasing, rozłożyć te koszty na lata.
Jakie wydatki gmina Olsztyn ponosi rocznie, na funkcjonowanie bezpłatnej komunikacji?
Tomasz Kucharski: -Nasze własne wydatki, czyli środki gminy to teraz 447 tys. na rok. Ale korzystamy z dopłaty do wozokilometra, dzięki czemu koszt 1 km nieco przekracza u nas 4 złote. Dla porównania, linia MPK Częstochowa jest dużo droższa, tam koszt 1 km. wynosi około 9 zł, ponieważ MPK nie korzysta z dopłat.
Od redakcji: wynika to z mechanizmu, że obecnie funkcjonujące dopłaty nie obejmują linii komunikacji miejskiej.
Ostatnie pytanie: -Czy jest pan zadowolony z bezpłatnej komunikacji? Czy to się sprawdziło?
Tomasz Kucharski, burmistrz Olsztyna: -Efekty są bardzo pozytywne, ale był to długi proces. Teraz mieszkańcy coraz częściej korzystają z gminnej komunikacji bezpłatnej, ale również turyści, grzybiarze. Rano, około 7 gdy nasze busy zjeżdżają do Olsztyna, pasażerów jest tylu, że zapełniają się dwa przegubowe autobusy ZKM. Na początku miałem obawy, czy to się uda. Przyjęliśmy, że damy mieszkańcom i turystom sprawną komunikację, nowe wygodne autobusy. To się sprawdziło i jestem bardzo zadowolony. Ale podkreślam, że dobrze to przemyśleliśmy i dobrze przygotowaliśmy.
Wójt Kroczyc: czuliśmy się jak z pistoletem przy głowie!
Wójt Kroczyc Stefan Pantak w ocenie sposobu, w jaki Prezydent Zawiercia rozmawia z sąsiadami o bezpłatnej komunikacji jest bardzo konkretny w ocenach: -Na jednym ze spotkań powiedziałem, konkretne, że to rozmowy z przyłożonym do naszej głowy pistoletem. Rozmawia się z nami od kilku tygodni, a system bezpłatnych autobusów miałby obowiązywać już 1 stycznia. Ja absolutnie na to rozwiązanie się nie zgadzam, a na ostatniej sesji Rady Gminy Kroczyce jednogłośnie przeciwko temu rozwiązaniu wypowiedzieli się radni.
Gmina Kroczyce jest w tej sytuacji, że autobus ZKM Zawiercie tylko do jednego przystanku jadąc ze Skarżyc dojeżdża do Piaseczna, które jest już w gminie Kroczyce. Całą resztę komunikacji w gminie zapewniają prywatne busy, wiele z nich jeździ do szkół w Zawierciu. Ale jeden przystanek do Piaseczna to dla gminy Kroczyce spory wydatek. Jak mówi wójt Stefan Pantak około 30 tys. rocznie: -Tyle dopłacamy do tej trasy ze Skarżyc do Piaseczna. Z autobusu korzysta zwykle 4-5 osób. Możliwe, że taniej byłoby dowieźć tych mieszkańców taksówką, gdyby tylko gmina mogła to sfinansować -mówi wójt Kroczyc. I dodaje: -Na dzisiaj mogę powiedzieć, że na pewno nie zgodzimy się na bezpłatną komunikację, gdyż różnicowałoby to naszych mieszkańców. Na spotkaniach z ZKM Zawiercie byli przedstawiciele gmin Włodowice i Ogrodzieniec, i ich stanowisko było takie samo. Jeżeli ZKM Zawiercie wprowadzi bezpłatną komunikację na terenie gminy, to w przypadku Piaseczna, będzie obowiązywało wykupienie biletu. Być może u kierowcy, nie wiem, jak to będzie zorganizowane. Moim zdaniem cały ten pomysł jest przedwyborczy i nieprzemyślany. Mogę sobie wyobrazić, że jak gmina Zawiercie uruchomi bezpłatne autobusy, to mieszkańcy będą się organizować, żeby podjechać na ostatni bezpłatny przystanek, tu zostawią samochody i pojadą dalej gratis. Na przykład do Kalinówki, gdzie jest duży parking.
-Burmistrz Olsztyna Tomasz Kucharski, który dwa lata temu wprowadził bezpłatną komunikację, bardzo chwali to rozwiązanie, ale podkreślił, że przygotowywali się kilka lat i autobusy bezpłatne wożą tylko w granicach gminy, zapewniając dojazd do Olsztyna.
Stefan Pantak: -Muszę odwiedzić, burmistrza Olsztyna. Na pewno podzieli się swoimi doświadczeniami. My też zastanawiamy się, jak usprawnić komunikację w gminie, ale dla wszystkich mieszkańców.
Anna Pilarczyk, burmistrz MiG Ogrodzieniec podsumowuje temat podobnie jak Kroczyce: -Jesteśmy za bliską współpracą z Zawierciem. Nasi mieszkańcy korzystają z linii do Zawiercia, która dojeżdża do części Ogrodzieńca i do Podzamcza. Ale ¾ naszych mieszkańców nie ma do tych linii dostępu i nie możemy sobie pozwolić, na różnicowanie mieszkańców. Do linii do Zawiercia gmina dokłada około 400 tys. zł rocznie. Jak przekazywali nam na spotkaniach przedstawiciele ZKM Zawiercie, wydatki nasze wzrosłyby o około 150-170 tysięcy. Nam zależy na rozwoju połączeń z gminą Łazy, gdzie mieszkańcy mogą przesiąść się też na kolej, gdzie jest szkoła średnia do której uczęszcza nasza młodzież. Chcemy poprawiać transport dla wszystkich mieszkańców, a nie dla wybranych. Dlatego pozytywnie patrzymy na perspektywy rozwoju komunikacji powiatowej w ramach Związku „Jedźmy razem” Związek utworzyły gminy Powiatu Myszkowskiego, ale jest szansa jego rozszerzenia o gminy Powiatu Zawierciańskiego.
Co nagle to po diable?
Wygląda na to, że bezpłatna komunikacja w Zawierciu, jeżeli ruszy to obejmie Zawiercie i Porębę. Nie udało nam się potwierdzić stanowiska Siewierza. Coraz bardziej jednoznacznie przeciwko tym rozwiązaniom wypowiadają się włodarze Kroczyc, Włodowic, Ogrodzieńca. Kasowniki i bilety jednak zostaną, gdyż gminy do których docierają połączenia z Zawierciem jednak chyba pozostaną płatne. Czy całkiem gratis będą jeździć mieszkańcy Zawiercia? Usługi publiczne to nie tylko transport. A transport wg wszelkich doświadczeń gmin i dużych aglomeracji ważniejsze jest, aby był sprawny, a nie bezpłatny. Przytoczyliśmy przykład Estonii, która jako kraj odchodzi od bezpłatnego transportu. Eksperyment się nie udał. Ale bardzo zadowolony z tych rozwiązań jest samorząd Olsztyna. Burmistrz tej gminy podkreśla jednak, że były obawy, choć bezpłatną komunikację wprowadzano w sposób przemyślany. Ze zbadaną siatką połączeń, odpowiednim finansowaniem. W Zawierciu Prezydent Łukasz Konarski z bezpłatnej komunikacji chyba postanowił uczynić trampolinę do II kadencji na fotelu Prezydenta Miasta. Ale jak to z trampolinami bywa, zabawa może być udana, można też wypaść z podwórka. Mieszkańcy będą się zastanawiać nad korzyściami i stratami. Bezpłatna komunikacja to z jednej strony darmowy przejazd, z drugiej znaczące zwiększenie wydatków miasta. Spółka ZKM Zawiercie w 100% będzie funkcjonowała w oparciu o budżet miasta. Sąsiedzi, poza Porębą, już ogłosili, że w to nie wchodzą. Na razie najmniej na ten temat mieli okazję wypowiedzieć się radni Zawiercia. Bo i okazji nie było. O komunikacji bezpłatnej w Zawierciu mogli się dowiedzieć do najwyżej z FB Łukasz Konarski.
Napisz komentarz
Komentarze