(Myszków) W kwietniu tego roku minie pierwsza rocznica śmierci rzeźbiarza Ryszarda Chachulskiego. I choć został pochowany w naszym mieście, jego odejście w 2012 roku z grona żyjących, przeszło w Myszkowie niestety bez większego echa. A przecież był autorem prawdziwego symbolu miasta – pomnika „Światowita”. Być może stało się tak dlatego, że artysta ostatnie lata życia spędził w Szczecinie, gdzie przed laty był jednym z najbardziej znanych członków bohemy artystycznej, skupionej wokół Klubu 13 Muz.
Symboliczny wizerunek myszkowskiego Światowita znali w Polsce wszyscy użytkownicy pralek, lodówek i garnków produkowanych przez Fabrykę Naczyń Emaliowanych w Myszkowie. Nie wszyscy jednak wiedzą, że założony w 1899 roku zakład powstał jako …fabryka bawełny. Dopiero od 1922 roku – po zmianie profilu działalności - zyskał nazwę „Światowit” a podobizną pogańskiego bożka oznaczał swoje sztandarowe produkty: garnki i obudowy pralek wirnikowych. Sam pomnik, który stał się prawdziwym symbolem Myszkowa powstał w 1989 roku, w związku z 90-tą rocznicą istnienia tzw. „Myfany”. Zakład zwrócił się w tej sprawie do Przedsiębiorstwa Sztuka Polska, a jego szczeciński oddział do Ryszarda Chachulskiego. Być może o wyborze artysty zdecydował fakt, że w swoim dorobku artystycznym miał już podobne dzieła, spod jego ręki wyszedł m.in. „Trygław na wyspie Wolin. Był też autorem betonowego Światowita na szczecińskim Podzamczu. Artyście dostarczono jednak beton kiepskiej jakości i rzeźbę rozmyły deszcze. Być może zdecydował też fakt, że Ryszard Chachulski nie był w Myszkowie osobą i artystą anonimowym. Tu chodził do szkoły, tu także później mieszkał na ulicy Leśnej. W 1961 roku dla Myszkowskich Zakładów Metalurgicznych mieszczących się przy ulicy Kościuszki w Myszkowie wykonywał „rozwiązanie kolorystyczne wnętrza jadalni w budynku usługowym” – innymi słowy polichromię i dwa projekty tzw. panneau.
Pomnik myszkowskiego „Światowita” miał powstać głównie z miedzianej blachy, a cztery twarze na jego szczycie miały przedstawiać… autentyczne podobizny czterech pracowników zakładu. Czyje? Tego nie udało się nam ustalić. Umowa na wykonanie pomnika została podpisana 14 października 1988 r. Integralną częścią umowy, do której udało nam się dotrzeć, był też kosztorys. „Zaprojektowanie i wykonanie rzeźby „Światowita”, wykonanie projektu i obróbka medalu okolicznościowego, statuetki i tablicy pamiątkowej oraz zaprojektowanie torby reklamowej” wyceniono łącznie na 8.538.013,00 złotych. Wynagrodzenie artysty umowa określiła na 4.836.500,00 zł. Według sporządzonego przez Ryszarda Chachulskiego zamówienia do wykonania pomnika potrzebował m.in. „blachy miedzianej walcowanej o grubości 0,8 cm w arkuszach 600x200 – sztuk 24 (lub taśmy o szerokości 600x48 mb), drutu miedzianego, gołego o średnicy 1 mm – 20 kg (lub 15 kg drutu o przekroju 1,5 mm) i 5 kilogramów drutu mosiężnego o średnicy 3 mm”. – Powyższe materiały są niezbędnie potrzebne celem wykonania akcentu rzeźbiarskiego dla F.N.E. Myszków, w związku z 90-tą rocznicą istnienia zakładu. Wykonawstwo zostało zaakceptowane przez Ministerstwo Kultury i Sztuki – Departament Rzeźb wraz z wyrażeniem zgody na zakup tych materiałów – motywował we wspomnianym zamówieniu artysta.
„Światowit” sprzed biurowca zakładu wrósł nie tylko w krajobraz dzielnicy, ale i całego miasta. W przewodnikach turystycznych był przedstawiany jako jedna z ciekawostek i symbol Myszkowa. Dlatego kiedy zniknął, spotkało się to z niezadowoleniem wielu mieszkańców miasta.
Pomnik po upadku „Myfany” przejęła „z dobrodziejstwem inwentarza” spółka Remo-Świat. Jej prezes Piotr Kowalczyk przekazał w 2011 roku rzeźbę właścicielowi klubu „Don Kichot” w Częstochowie. Odtąd stoi w III Alei NMP, w sąsiedztwie byłej „Cepelii” i Miejskiej Galerii Sztuki. Kiedy pisaliśmy o tej sprawie Piotr Kowalczyk tłumaczył nam, że pomnik był w złym stanie, groził zawaleniem, i że alarmował o tym Urząd Miasta. Miał też przekazać do magistratu kosztorys renowacji pomnika, który opiewał na ponad 50 tys. złotych. Ponieważ pieniędzy nie otrzymał, przekazał – jak mówi – nieodpłatnie pomnik do Częstochowy. Przyznał, że nieodpłatnego przejęcia pomnika przez miasto władzom Myszkowa nie proponował.
CZY POMNIK POWRÓCI DO MIASTA?
„Gazeta Myszkowska” spróbuje negocjować powrót „Światowita” do Myszkowa. Bo skoro właściciel klubu „Don Kichot” otrzymał go bezpłatnie, to może bezpłatnie naszemu miastu go odda? Miejsce dla pomnika w Myszkowie na pewno by się znalazło. Wystarczyłaby tylko nowa lokalizacja (może znalazłaby się taka przy okazji modernizacji okolic Miejskiego Domu Kultury, czy choćby planowanego w tym roku remontu skweru przy ul. Kwiatkowskiego?) i nowy betonowy postument. Bo to właśnie stan tego starego był główną przyczyną demontażu „Światowita”. Jak mówią osoby, które oglądały zdemontowaną rzeźbę jej stan był dobry, a rurowe elementy konstrukcji zabezpieczone przed korozją. Pierwsza rocznica śmierci jego twórcy wydaje się doskonałą okazją powrotu pomnika do Myszkowa.
Robert Bączyński
***
Ryszard Chachulski we własnoręcznie napisanym przez siebie życiorysie pisał: „Urodziłem się 19 lutego 1931 roku w Łużkach, województwo wileńskie (obecnie ZSRR). W 1934 r. przeniosłem się z rodzicami do Krakowa. Do szkoły powszechnej uczęszczałem w Krakowie i Myszkowie, gdzie mieszkałem przez cały okres okupacji. Tam też otrzymałem wykształcenie podstawowe. Do gimnazjum chodziłem w Malborku, gdzie otrzymałem małą maturę. W latach 1949/1951 uczyłem się w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni i uzyskałem świadectwo dojrzałości, po czym rozpocząłem studia artystyczne w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie. Po dwóch latach, w 1953 przeniosłem się do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie w 1957 roku otrzymałem dyplom ukończenia wyższych studiów artystycznych”. Warto w tym momencie wspomnieć, że jego nauczycielami byli wybitni rzeźbiarze, m.in. Adam Smolana, Jacek Puget czy Ksawery Dunikowski. Do najbardziej znanych dzieł Chachulskiego zaliczyć można szczecińskie rzeźby „Kolejarz” i „Marynarz” czy głowy artystów: Mieczysława Karłowicza w Filharmonii Szczecińskiej, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Książnicy Pomorskiej, Stefana Jaracza, Stanisława Wyspiańskiego i Mikołaja Kopernika w szczecińskim parku im. Kasprowicza. Wykonywał także liczne płaskorzeźby i portrety królów Polski, które…pływały po morzach i oceanach jako wystrój statków należących do Polskich Linii Oceanicznych i Polskiej Żeglugi Morskiej.
Napisz komentarz
Komentarze